Rekenproblemen

Een rekenachterstand is niet hetzelfde als een rekenprobleem. Toch snappen we dat veel ouders zich zorgen maken. Nu hun kind een poos niet naar school is gegaan, bestaat de kans op een rekenachterstand. Dit is natuurlijk geen ramp als je kind weinig moeite heeft met rekenen, hij haalt het wel weer in. Is rekenen altijd al een aandachtspunt geweest bij je kind? Dan kan een opgelopen achterstand wel vervelend worden na verloop van tijd. Rekenproblemen beginnen namelijk vaak met een achterstand. Gelukkig kun je als ouder veel doen om grote én kleine rekenproblemen te voorkomen. Lees hier hoe je dat aanpakt!

Hoe ontstaan rekenproblemen?

Om te begrijpen hoe rekenproblemen ontstaan, wordt er vaak in eerste instantie gekeken naar de basis van rekenen. Als deze basiskennis namelijk onvoldoende aangeleerd is, kan dat gevolgen hebben voor de rekenvaardigheden op latere leeftijd. Vaak ontstaan rekenproblemen in de bovenbouw wanneer het zichtbaar wordt dat je kind de basis onvoldoende beheerst.

Hoe wordt rekenkennis opgebouwd?

De basis van rekenen wordt opgebouwd in fases. Al in de kleuterklas leren kinderen getallen begrijpen, ook wel ‘getalbegrip’ genoemd. Ze leren verschillende cijfers koppelen aan hoeveelheden (het getal 3 hoort bij drie blokjes). Ook wordt er al een begin gemaakt met rekenbegrippen. Die zijn nodig zijn bij het leren rekenen. Begrippen zoals meer of minder dan, groter of kleiner dan, lichter of zwaarder, zijn allemaal nodig om later te leren rekenen.

Vanaf groep 3 wordt de basis gelegd. Kinderen leren getallen onder de 10 op te tellen, af te trekken en te splitsen. Vervolgens leren ze sommen te maken met getallen onder de 20, er komt nu dus een ‘tiengetal’ bij. 
Vanaf groep 4 gaan ze aan de slag met de tafels en deeltafels.

Wanneer je kind van groep 5 naar groep 6 gaat is het belangrijk dat je kind deze basis goed kent. Helaas komt het vaker voor dat kinderen de basis nog onvoldoende beheersen, waardoor ze een kleine achterstand opbouwen die merkbaar wordt als je kind ouder is. Op school is helaas geen tijd om alles te blijven herhalen, want er moeten andere rekenvaardigheden geleerd worden zoals breuken of procenten. Hierdoor worden kleine achterstanden die in de basis ontstaan niet aangepakt en dit kan leiden tot rekenproblemen. Je kunt je kind helpen door samen de basis te blijven oefenen zodat je kind de achterstand inhaalt.

Rekenproblemen voorkomen en oplossen door veel oefenen

Een manier om rekenproblemen aan te pakken of te voorkomen is veel oefenen, waardoor de kennis en vaardigheden geautomatiseerd worden. Herhalen, herhalen en nog eens herhalen dus!

Herhalen helpt je kind om, zonder te veel nadenken, een som uit te rekenen. Dat is vooral handig bij de laatst aangeleerde lesstof, aangezien die als eerst weer wegzakt. Als je kind moeite heeft met plus- en minsommen tot 20, getallen splitsen tot 10 (denk aan 9 = 5 + 4) en de tafels, is het goed om elke dag zo’n 5 à 10 minuten te oefenen. Als je dit soort sommen uit je hoofd kan uitrekenen, kun je ook sneller moeilijke sommen uitrekenen. Hoe werkt dit? De moeilijkere sommen deel je op in stukjes. Die losse stukjes bestaan weer uit de makkelijke sommen die je kind zo veel heeft geoefend dat het uitrekenen ‘vanzelf’ gaat. Zo komt hij tot het antwoord van de moeilijke som. Superhandig dus.

Hoe kun je rekenproblemen ontdekken?

Rekenproblemen worden vaak herkend, bijvoorbeeld als kinderen opvallend lang doen over een rekensom, citotoetsen of op hun vingers tellen als ze een som uitrekenen. Meestal worden rekenproblemen op de basisschool gesignaleerd, maar mocht je het idee hebben dat je kind absoluut geen gevoel voor cijfers heeft, dan kun je zelf ook aan de bel trekken. Belangrijk om te onthouden is dat je kind soms ook een achterstand lijkt te hebben, maar dat dit eigenlijk door iets anders wordt veroorzaakt. Misschien is jouw kind wel een dagdromer, heeft hij een korte spanningsboog of is hij ongemotiveerd. Bespreek dit dan met de leerkracht.

Is jouw kind opvallend langzaam tijdens het rekenen, maakt hij opvallend veel fouten, en blijft hij op de vingers tellen terwijl leeftijdsgenoten dit al lang niet meer doen? Dan is het goed om te laten onderzoeken of er geen sprake is van dyscalculie. Dyscalculie is een stoornis waarbij mensen veel moeite hebben met rekenen en het is niet zo makkelijk te verhelpen als een rekenprobleem.

Moeite met redactiesommen? Eindeloos verhaaltjessommen oefenen

Rekenproblemen komen vaak naar voren als het kind lastige sommen of redactiesommen moet gaan maken. Een redactiesom is een som ‘verpakt’ in een verhaal. Kinderen kunnen dit verwarrend vinden en maken daardoor sneller fouten. Daarom is het ook belangrijk om deze sommen te oefenen.

Als je kind redactiesommen gaat maken, ook wel verhaaltjessommen genoemd, is het belangrijk dat je kind de volgende stappen doorloopt:

  • Noteer of teken de belangrijkste informatie uit het verhaal op papier.
  • Schrijf de som op die bij het verhaal hoort.
  • Schrijf op papier hoe de som wordt uitgerekend.
  • Controleer de som.
Tips om spelenderwijs rekenen te oefenen met je kind

Wat bij rekenproblemen dé sleutel is, is oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Maar daar heeft je kind waarschijnlijk niet altijd zin in. Onderstaand wat tips om op een leuke en gezellige manier rekenen te oefenen met je kind.

  • Rekenen tijdens alledaagse bezigheden: wist je dat we de hele dag aan het rekenen zijn? Hoeveel geld heb ik nog op de bankrekening, hoeveel kosten de boodschappen, hoeveel melk moet er in het recept… Als je deze situaties aangrijpt om wat rekensommetjes te oefenen, houd je het luchtig en leuk. Daarnaast merkt je kind dat rekenen toch wel een handige vaardigheid is. Zo raakt hij meer gemotiveerd om het te leren. Aan de slag dus! Laat je kind uitrekenen hoeveel jullie moeten betalen in de supermarkt. Laat hem helpen bij het maken van een recept zodat hij de hoeveelheden kan inschatten en afwegen. Je kunt ook vragen wat de hoeveelheden zijn als je de helft of een derde wilt maken.
  • Speel bordspelletjes: bordspelletjes zoals Rummikub, Monopoly, Yahtzee of Triominos zijn ook goed om te spelen als je kind moeite heeft met rekenen. 
  • Zing samen de tafels: tafels leren wordt een stuk leuker als je ze zingt, bijvoorbeeld op de fiets, tijdens het afwassen of koken, tijdens het aankleden of in bad. Kies dagelijks één of meerdere momenten om samen gezellig een ‘tafel te zingen’. Je kunt ook online een tafellied opzoeken.
  • Maak het gezellig: maak er een fijn moment van als jullie samen sommen oefenen. Zet een schaal met koekjes op tafel met een groot glas limonade erbij. Geef je kind jouw onverdeelde aandacht als jullie samen oefenen. Je zal merken dat hij zich er beter op kan focussen als jullie het samen doen.
  • Niet te lang: je hoeft niet dagelijks een half uur sommen te maken. Tien tot vijftien minuten is al genoeg.
  • Bewegen en rekenen: heeft je kind veel energie, dan kun je het oefenen met rekenen combineren met beweging. Gooi een bal over terwijl jullie de tafels oefenen. Tafels oefenen met stoepkrijt: schrijf samen de tafels op de grond en laat je kind de tafels hinkelen. Of zet een parcours uit in de woonkamer of de tuin. Zet de timer aan en laat je kind zo snel mogelijk het parcours afleggen. Na iedere hindernis volgt er een som voor je kind verder mag met het parcours. Stimuleer hem om het parcours steeds sneller te doorlopen! Let er wel op dat je kind er geen stress of druk door ervaart, het is juist de bedoeling dat hij met plezier aan het oefenen is. Een alternatief is om de tijd tijdens het oplossen van de som even te pauzeren.
  • Hang een tafelkaart op: het oefenen met een tafelkaart werkt vaak goed voor kinderen. Je kunt het steeds iets moeilijker maken door een papiertje over een deel van de tafel heen te leggen. Je kunt ze zelf maken, maar je kunt ze ook vinden op internet.
  • Rekensommen op post-its: hang overal in huis wat post-its op met een som erop. Je kind mag zelf bepalen wanneer hij de sommen oplost als het maar aan het einde van de dag af is. Je verzamelt aan het einde van de dag alle post-its en controleert de antwoorden. Alle sommen af? Beloon hem dan met iets kleins zoals een sticker of iets lekkers. Let op: laat de beloning niet afhangen van de hoeveelheid juiste antwoorden. Het gaat erom dat je kind regelmatig oefent. Zijn er veel foutjes? Bespreek dan samen de juiste antwoorden.
  • Sluit aan bij de interesses van je kind: houdt je kind van Lego, laat hem dan rekenen met Lego door te tellen of ruimtelijk inzicht te oefenen. Speelt je kind graag winkeltje? Dat kun je ook thuis oefenen met boodschappen afrekenen.

Online rekenen oefenen

Natuurlijk kunnen kinderen met rekenproblemen ook online rekenen oefenen. Dit kan ook goed zijn als je kind wel goed is in rekenen, blijven oefenen is altijd belangrijk. Online rekenspelletjes zijn een leuke manier om met rekenen te ‘spelen’. Tijdens deze spelletjes komt alles aan bod: sommen maken, breuken, oefenen met procenten, tafels en redactiesommen.

Rekenontwikkeling bij kinderen

Bij veel kinderen verloopt de rekenontwikkeling zonder grote problemen. Er zijn echter ook kinderen die moeite hebben met leren rekenen. Daar kunnen allerlei oorzaken voor zijn. In veel gevallen is de basiskennis van rekenen onvoldoende aangeleerd; dit kan gevolgen hebben voor rekenvaardigheden op latere leeftijd.